Stel nou dat de gemeenschap die ergens leeft, daadwerkelijk iets te zeggen krijgt over haar leefomgeving. Een gemeenschap die zich geen zorgen hoeft te maken over de toekomstige betaalbaarheid van woningen en overig vastgoed, maar zich juist kan bekommeren over de toekomstige leefbaarheid ervan. Een plek dat door een transparante en overzichtelijke juridische structuur rechtvaardig en democratisch wordt ingericht naar de gedeelde sociale en ecologische waarden van de gemeenschap.

Woningen, winkels, en maatschappelijk vastgoed zoals kinderdagverblijven, sportscholen, of buurthuizen worden ontwikkeld, beheerd en aangepast naar de wensen van de gemeenschap. Het commerciële vastgoed wordt zodanig beheerd en verhuurd dat basisvoorzieningen blijven bestaan, dat het werk- en leerplekken creëert voor mensen uit de buurt, en dat opbrengsten weer worden geïnvesteerd in de buurt zelf. Doordat mensen onderling verbonden zijn én er een goed georganiseerde vereniging is, is er een hoge mate van vrijwilligerswerk en bijdragen door buurtbewoners zelf, bijvoorbeeld rond het groenonderhoud, de buurtmoestuin en ouderenzorg.

Dit ideaalbeeld is geenszins een utopie. Het Community Land Trust model, al meer dan 50 jaar in ontwikkeling en gemeengoed in landen als het Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en België, laat zien dat het mogelijk is om sociale, economische en ecologische vooruitgang te realiseren door landeigenaarschap en zeggenschap bij gemeenschappen onder te brengen.

Community Land Trust

Een Community Land Trust betrekt bewoners, gebruikers, ondernemers, buurtgenoten en lokale overheden bij het eigenaarschap en zeggenschap over land. Samen vormen ze een Community van mensen die samen ontwikkelen, samen leven en samen faciliteiten delen en beheren.

Het Land wordt onttrokken uit de markt en komt in gedeeld eigenaarschap van de gemeenschap, waardoor de prijs van vastgoed niet meer wordt beïnvloed door stijgende grondprijzen en dus eerlijk en toegankelijk kan blijven.

De Trust zorgt voor gedeeld beheer van het land en haar bebouwing, en garandeert betaalbaarheid en duurzaamheid voor de komende generaties. Duurzame ontwerp-, bouw- en beheerkeuzes worden in de hand gewerkt doordat een Community Land Trust anti-speculatief is en zich richt op de lange termijn en de belangen van de community, waarin lokale en publieke belangen verenigd worden.

Belangrijke kenmerken:

  • Non-profit >> blijvende betaalbaarheid, anti-speculatie mechanisme

  • Tripartiete zeggenschap >> brede lokale inbedding, co-creatie, gedeelde doelen/waarden, diversiteit aan functies

  • Voor de eeuwigheid >> langetermijnbeheer


"Met CLT's worden gemeenschappen opdrachtgevers voor architecten, geen bezwaarmakers; partners voor ontwikkelaars, geen tegenstanders; actievoerders met, in plaats van tegen, gemeenteraden."

- CLT UK Network 


Beleidsprogramma’s over de jaren. (Bron: blog Platform 31) 


Een ander model voor huisvesting, eigendom en zeggenschap

Voor buurtplatforms, en initiatiefnemers op gebied van huisvesting biedt het Community Land Trust model kansen om tegelijkertijd te werken aan het verbeteren van de directe leefomgeving én aan betaalbare huisvesting.

Ook voor andere stakeholders biedt het model verschillende kansen en voordelen. Afhankelijk van de lokale opgave, regelgeving, en overige kaders kan een Community Land Trust worden uitgewerkt, zowel voor koop- als huurwoningen, in het lage en middensegment (voor het hoger segment is het minder van toepassing).